Ostatnia książka w tym roku! Nie było łatwo, w ankiecie na Instagramie obstawialiście, że nie uda mi się jej skończyć w tej dekadzie, ale dokonałam tego! I tym samym wykreślam kolejny tytuł z mojej listy 100 tytułów BBC!
Tytuł: Paragraf 22
Tytuł oryginału: Catch 22
Autor: Joseph Heller
Rok: 1953
Format: audiobook
To jedna z najsłynniejszych powieści o wojnie, bo przedstawia ją w sposób absurdalny! Heller pisał ją w 1953 r. i czerpał z własnych doświadczeń, gdy był bombardierem w trakcje II Wojny Światowej. Brał on udział w 60 akcjach bojowych. Co ciekawe, książka stała się bardzo popularna wśród młodzieży, która była przeciwna wojnie w Wietnamie.
Postacie książki to grupa młodych lotników. Przepisowa liczba lotów, po których mogą być w końcu odesłani do kraju stale rośnie, ponieważ to właśnie ich kosztem dowódcy chcą się wspiąć jeszcze wyżej po szczeblach kariery.
Żołnierze stacjonują na małej wyspie u wybrzeży Włoch, często mają okazje odwiedzać Rzym w celu zaznania uciech, ale przede wszystkim każdy z nich przeżywa bezsens wojny i służby na swój sposób. To także opis chęci zysku, chorych ambicji i prywaty. Wszystkim jednak zależy na tym, aby przeżyć i nie chcą brać udziału w nadliczbowych lotach bojowych. Frustracje i czarny humor poprzeplatane są tragediami — nie wszystkie akcje są udane i niektórzy mężczyźni giną. To, jakim piętnem odbija się ich śmierć na kolegach, zostaje jednak ignorowane przez dowództwo.
Główny bohater to Yossarian — chłopak uznawany przez większość za szaleńca, bo po prostu boi się śmierci i nie chce dać się zabić w bezsensownym nalocie — świetny antybohater. Podczas wojny przeżywa traumę, która tym bardziej uświadamia mu, że chce żyć i zrobi wszystko, aby nie zginąć. Nie jest to jednak takie proste zadanie. Stoi mu na przeszkodzie pewien kruczek...
Tytułowy paragraf 22 to przepis-paradoks, który nawet wszedł do języka jako irracjonalna sytuacja bez wyjścia.
Był więc tylko jeden kruczek — paragraf 22 — który stwierdzał, że troska o życie w obliczu realnego i bezpośredniego zagrożenia jest dowodem zdrowia psychicznego. Orr był wariatem i mógł być zwolniony z lotów. Wystarczyło, żeby o to poprosił, ale gdyby to zrobił, nie byłby wariatem i musiałby latać nadal. Orr byłby wariatem, gdyby chciał latać dalej, i byłby normalny, gdyby nie chciał, ale będąc normalny musiałby latać. Skoro latał, był wariatem i mógł nie latać; ale gdyby nie chciał latać, byłby normalny i musiałby latać.
fragment książki
Możesz być zwolniony ze służby jeśli jesteś szalony. Ale skoro sam chcesz się poddać badaniu, to wcale taki szalony nie jesteś i nie możesz ubiegać się o zwolnienie na podstawie choroby psychicznej. Proste?
O ile pierwsza część książki może być odbierana jako zabawne absurdy, to im dalej w las, tym robi się mroczniej i poważniej. Chronologia jest dość zagmatwana, ale i tak nic nie jest w stanie przygotować nas na ostatnie, pozbawione humoru rozdziały, które opisują pełne cierpienia sytuacje oddające horror śmierci, bestialstwa, szaleństwa i wyrachowania. Takiego zakończenia łamiącego serce się nie spodziewałam.
Przyznaję także, że gdyby nie Krzysztof Globisz, który przechodzi sam siebie w czytaniu audiobooka, pewnie umęczyłabym się przy lekturze na jej wcześniejszych etapach. W pewnym momencie rozumiemy już zamysł autora i chcielibyśmy, żeby tych irracjonalnych sytuacji było mniej. Jednak opowieść przeplatana różnymi punktami widzenia sama do siebie nawiązuje i trzeba przyznać, że to także ratuje sytuację i pozwala nam samodzielnie poukładać chronologię wydarzeń.
Im dłużej myślę i analizuję tę książkę, tym bardziej doceniam jej lekturę. Heller jest diabelnie konsekwentny w swojej wręcz logicznej irracjonalności, w paradoksie, łączeniu tragedii z farsą, teodycei (czyli w problemie, jak pogodzić istnienie dobrego, miłosiernego boga z istnieniem zła) oraz w anty-kapitalizmie.
Dla mnie to rewelacyjna powieść! Też przeczytałam w tym roku :)
OdpowiedzUsuńA widziałaś może serial? Bo zastanawiam się czy warto!
UsuńParagraf 22 to absurd na absurdzie :D Ale polecam każdemu zapoznać się z tą lekturą ;)
OdpowiedzUsuńDokładnie! Przyznaję, że gdyby nie lista BBC i najnowszy serial, pewnie bym się nie zmotywowała sama do lektury. I nie wiedziałabym ile tracę!
UsuńWarto poznać tę książkę. Daje do myślenia.
OdpowiedzUsuńCały czas aktualna! To jest w takich książkach ich najbardziej przerażający aspekt.
UsuńMuszę w końcu wrócić do skreślania pozycji z listy BBC! ;)
OdpowiedzUsuńKoniecznie! Uważam, że to świetna motywacja! :)
UsuńW sumie wpisuje się we współczesne społeczeństwo, zachęciłaś mnie tą recenzją :)
OdpowiedzUsuńBardzo się cieszę! Tak, ponadczasowość takich lektur przeraża i intryguje. Koniecznie daj znać, jak wrażenia po lekturze!
UsuńDla mnie książka absolutnie genialna. Czytałam trzy razy, oglądałam serial. Podoba mi się, że im dalej w las, tym mniej śmieszna się wydaje. Może to zabieg dla czytelnika szokujący, ale taki chyba właśnie był cel - wstrząsnąć ludźmi i zmusić do myślenia.
OdpowiedzUsuńPo śmiesznym początku absolutnie nie spodziewałam się takiej zmiany klimatu! Nie ukrywam, że na mnie zrobiło to bardzo korzystne wrażenie! Teraz tylko pozostaje obejrzeć serial ^_^
Usuń